یزد

يزد به معنی پاک و مقدس است و شهر يزد نيز به مفهوم شهر خدا و سرزمين مقدس است. تاريخ نگاران ساختِ نخستين ِ شهر يزد را از زمان اسکندر مقدونی می‌دانند. احمدبن‌حسين‌بن‌علی‌کاتب يزدی، می‌نويسد: « هنگامی که عده‌ای از بزرگان ايران در ری عليه اسکندر مقدونی به مخالفت پرداختند، اسکندر آنان رادستگير کرد و خواست که همراه خود به استخر فارس ببرد،چون به ناحيه‌ی يزد رسيد، زندانيان را درچاهی محبوس کردو آن محل را کِثَه ( به يونانی يعنی زندان ) ناميد.پس از اين‌که اسکندر يزد را ترک گفت، نگهبانان به کمک زندانيان به آبادانی و عمران يزد همت گماشتند».(1)
برخی از جغرافی نگاران، تاريخ ساخت يزد را به يزدگرد نخست ساسانی نسبت می‌دهند که وجه تسميه يزد در ارتباط با نام وی و واژه يزش به معنای ستايش و نيايش در زبان فارسی ميانه است.
پس از پديدار شدن اسلام و گرايش گروهی از مردم يزد به آيين اسلام، نام دارالعباده نيز به اين شهر داده شد.
نـــــــژاد
يزدی‌ها مردمی آريايی‌نژاد و از ايرانيان کهن و اصيل می‌باشند.
زبــــــان
زبان مردم استان يزد پارسی است که به گويش شيرين بومی خود سخن می‌گويند. زرتشتيان استان نيز به زبان پارسی دری سخن می‌گويند.
منــش و کــردار
يزدی‌ها مردمانی پاک انديش و سخت‌کوش هستند. مردم اين استان تمامی آداب و رسوم باستانی را نگاهداری کرده‌اند. جشن‌های کهن چون سده و مهرگان و سال‌روز به‌دنيا آمدن اشو زرتشت برگزار می‌شود.
آثـــار تـاريخی و جـاهای ديــدنی
اين استان با پيشينه‌ی کهن و باستانی خود ، فرهنگ کهن و موقعيت جغرافيايی مرکزی آن ، آثار و بناهای تاريخی باشکوه و درخشانی از دوره‌های پيش و پس از اسلام را در خود جا داده است چون: زندان اسکندر که بنای آن به دوره‌ی اسکندر مقدونی می‌رسد ، باغ‌های دولت آباد و... باشکوه‌ترين آن‌ها که ديرينه‌ای کهن دارد ، آتشکده‌ی يزدان است که آتش مقدس آتشگاه پارس،حدود 700 سال است در آن روشن است.
استان يزد بزرگترين کانون زرتشتيان ايران می‌باشد و حدود 1300 سال است که جايگاه بيشتر زرتشتيان بوده و همواره سرزمين مقدس برای آنان به شمار می‌آيد. جشن‌های و آيين‌های زرتشتيان در اين آتشکده انجام می‌شودکه باشکوه‌ترين آن‌ها جشن نوروز و مهرگان و سده و زادروز زرتشت است.
يزد از شهرهای بسيار کهن ايران زمين است. يزد سده‌ها پيش از اسلام وجود داشته و در روزگار باستانی ايساتيس خوانده می‌شد.
مردم شهر در دوران اسلامی جزيه می‌داده‌اند وبه همين جهت است که آيین زرتشتی در آن‌جا نگاه داشته شده است.
شهر يزد در ادبيات ايران ، شهرت زندان سکندر يافته است.در کتاب‌های پهلوی، بانی يزد را اردشير پاپکان(بابکان) نوشته‌اند.(2)
آتشکده زرتشتيان: بنای آن مشهور به آتش ورهرام يزد،در آبان‌ماه سال 1313 و با سرمايه اهدايی انجمن پارسيان هند با نظارت ارباب جمشيد به امانت ساخته شد. بنا به روايتی آتش موجود در اين آتشکده که زرتشتيان آن را آتش ورهرام می‌نامند، حدود 1515 سال پيش،از آتشکده ناهيد پارس به اين مکان آورده شده است. برداشت نوشتارها ازپایگاه پژوهشی اریابوم